Οι παροιμίες, και οι λαϊκές ρήσεις και η κάθε φράση αποτελούν καθρέφτη της κοινωνίας και της καθημερινότητας των ανθρώπων που τις δημιούργησαν. Η σοφία τους συνδυάζει τη φιλοσοφία της ζωής με την πρακτικότητα, ενώ μέσω της γλώσσας τους αποτυπώνεται η πλούσια ιστορική και κοινωνική πορεία ενός λαού. Κάθε παροιμία και ρήση ενσωματώνει γνώσεις που σχετίζονται με τη φύση, τη ζωή, τις σχέσεις, τα ήθη κ…
Οι παροιμίες, και οι λαϊκές ρήσεις και η κάθε φράση αποτελούν καθρέφτη της κοινωνίας και της καθημερινότητας των ανθρώπων που τις δημιούργησαν. Η σοφία τους συνδυάζει τη φιλοσοφία της ζωής με την πρακτικότητα, ενώ μέσω της γλώσσας τους αποτυπώνεται η πλούσια ιστορική και κοινωνική πορεία ενός λαού. Κάθε παροιμία και ρήση ενσωματώνει γνώσεις που σχετίζονται με τη φύση, τη ζωή, τις σχέσεις, τα ήθη και τις αξίες.
Μάλιστα, συχνά αυτές οι φράσεις αποτυπώνουν την κοινή εμπειρία του λαού, χωρίς να χρειάζονται πολλές λέξεις για να επικοινωνήσουν βαθιά νοήματα. Μπορούν να συνδυάζουν σοφία, χιούμορ, αλλά και μια συγκεκριμένη φιλοσοφία ζωής που είναι διαχρονική, προσαρμοζόμενη σε διάφορους πολιτισμούς και κοινωνικές καταστάσεις.
Η παροιμιώδης φράση «εκτός τόπου και χρόνου» αποδίδεται μεταφορικά σε κάποιον που έχει χάσει την επαφή με την πραγματικότητα, σε κάποιον δηλαδή που συμπεριφέρεται, μιλά ή ενεργεί ερήμην της ή ακόμα κι εναντίον της. Η πραγματικότητα νοείται ως επίγνωση του τόπου, στον οποίο ζει κάποιος, ταυτόχρονα όμως νοείται και ως επίγνωση του χρόνου, επίγνωση δηλαδή των γνωρισμάτων ή των κυρίαρχων ιδεών της εποχής.
Πηγή φωτογραφίας: Pixabay
Η χρήση τον όρων «τόπος» και «χρόνος»
Τόπος και χρόνος εμφανίζονται στην φράση αυτή ως ζεύγος εννοιών, άρρηκτα δεμένες μεταξύ τους, καμία δε από τις οποίες δεν μπορεί να λειτουργήσει λογικά χωρίς να λειτουργήσει και η άλλη στον ίδιο ακριβώς βαθμό έντασης ή ισχύος.
Ο τόπος και ο χρόνος, η επίγνωση δηλαδή του τόπου και του χρόνου, είναι στην απόλυτη χημική τους ένωση βασική προϋπόθεση λογικής συμπεριφοράς του ατόμου που εκτιμά τον ρεαλισμό, μιλά επομένως και ενεργεί ρεαλιστικά.
Πολλές φορές ακούμε τη φράση «κούφια η ώρα που τ’ ακούει». Γιατί όμως τη λέμε και από πού προέρχεται; Την χρησιμοποιούμε ως όταν λέμε κάτι δυσοίωνο, όπως κάτι που έχει σχέση με τον θάνατο. Επίσης την ίδια φράση την χρησιμοποιούμε όταν λέμε έναν κάλο λόγο και έχουμε φόβο μήπως αυτός δεν συμβεί και διαψευστούμε.
Η φράση προήλθε από την πρόληψη ότι τα καλά λόγια δεν πρέπει να ακουστούν από πονηρά πνεύματα, γιατί θα κάνουν κακό στο πρόσωπο αυτό. Στη Θράκη λένε «κουφός ο τόπος που μ’ ακούει», ένω στην Κρήτη «κουφό τα’ οργής του Θεού τα’ αφτί», αλλά να μπει στο ξύλο ή στην πέτρα και να μείνει έτσι ανήκουστος ο λόγος.
Διαβάστε επίσης
Την ίδια πρόληψη συναντούμε στην ποντιακή φράση «κωφόν του δαβόλ’ τ’ ωτίν» ή «ο λόγος ιμ’ς σο ξύλον ή ‘ς σολιθάρ». Παλαιότερα πίστευαν πως με το χτύπημα, ειδοποιούσαν να έρθουν να βοηθήσουν τα αγαθά πνεύματα, που έμεναν μέσα στους κορμούς των δέντρων.
Συνοψίζοντας, οι παροιμίες και οι λαϊκές ρήσεις αποτελούν ανεκτίμητο θησαυρό γνώσης και σοφίας. Είναι ο καθρέφτης του λαϊκού μας πνεύματος, αποτυπώνοντας την κοσμοθεωρία, τις αξίες και την καθημερινότητα των προγόνων μας. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να τις μεταλαμπαδεύουμε στις επόμενες γενιές.
Δείτε και αυτά